Als lid van de Europese Unie heeft Italië zich te houden aan de Europese wijnwet. Binnen het kader van de wet kan elke lidstaat wel een eigen systeem hanteren. En dat doet Italië. De AOP (Appellation d’Origine Protégée) heet hier DOP (Denominazione di Origine Protetta). In Nederland wordt de afkorting BOB (Bestemde oorsprongsbenaming) gebruikt. In deze blog ga ik je proberen uit te leggen hoe het werkt met de wijnwetgeving en classificaties van de Italiaanse wijnen.
Binnen deze categorie zijn er drie classificaties. De allerhoogste categorie is de DOCG: de Denominazione di Origine Controllata e Garanita. In 2010 kent het land 73 wijngebieden die recht hebben op deze vermelding. Iets lager in de classificatie, maar nog altijd binnen de DOP, is de DOC, Denominazione di Origine Controllata. Daarvan waren er in 2010 330. Dit aantal is in de laatste jaren snel gestegen. Dit heeft te maken met de verandering van de Europese wijnwet.
Classificatiestelsel:
De classificatie van wijn wordt beschreven in wetten en normen van individuele wijnlanden om hun wijn ten behoeve van de consument bepaalde garanties te bieden.
Een geklasseerde wijn voldoet aan zekere wijnbouw-technische eigenschappen. Belangrijke criteria zijn onder andere de herkomstbenaming, gebruikte druivenras, opbrengst per hectare en alcoholgehalte. De classificatie wordt opgebouwd in meerdere kwaliteitstrappen
Een hogere kwalificatienorm is geen garantie voor een “betere” wijn zonder meer, in de zin van smaakbeleving of smaakwaardering. Deze komt vaak pas tot uiting na een proeverij middels een wijnbeoordelingssysteem.
In alle wijnlanden van de wereld zijn er wijnboeren/wijnmakers die van eenvoudige druiven uit eenvoudige wijngaarden toch goede wijn kunnen maken. Een “goed wijnjaar” is ook geen garantie voor een goede wijn. De wijnboer kan hier natuurlijk wel optimaal gebruik van maken. Goede wijnmakers echter, zijn ook in staat om in minder goede wijnjaren een acceptabele wijn te produceren. Omgekeerd zijn er beroemde wijngaarden of wijnhuizen die “teren” op hun naam van weleer, maar nu de kwaliteit niet meer kunnen waarmaken.
De verschillende wijnbouwlanden hebben allen hun eigen criteria in het maken en benoemen van een wijn.
In Italië kennen ze de onderstaande benamingen:
- Vino da tavola
- Indicazione Geografica Protetta (IGP)
- Denominazione di origine controllata (DOC)
- Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG)
Vino da Tavola
De categorie tafelwijn (Vino da Tavola) is ook in Italië verdwenen. Wijnen die niet geklasseerd zijn, komen of als wijn (vini generici) of als cépagewijn (vini generici con annata e vitigno) op de markt. Zoals de naam zegt mag op laatstgenoemde flessen ook het jaartal en het druivenras vermeld worden.
Indicazione Geografica Protetta
Evenals in de rest van Europa kent Italië de IGP (Indicazione Geografica Protetta). Voorheen werd deze categorie IGT (Indicazione Geografica Tipica) genoemd. Deze afkorting kom je op etiketten nog steeds tegen.
De classificatie IGT is een soort tussencategorie bedoeld voor nieuwe wijnen. Het gaat om Italiaanse wijnen die nog niet in aanmerking komen voor een traditionele classificatie. De reden is dat de betreffende wijnboer bijvoorbeeld geen traditionele druiven gebruikt of bijzondere vinificatietechnieken toepast. De classificatie geeft wel aan dat de wijn uit een specifieke Italiaanse regio komt. Zo moet de wijn voor minstens 85 procent afkomstig uit het geografische gebied waar zij de naam van dragen. Daarnaast garandeert het label IGT ook de herkomst van de druiven.
Denominazione di Origine Controllata:
Een wijnboer die een DOC-vermelding op zijn etiket wil hebben, moet bij de Italiaanse Kamer van Koophandel het aantal wijngaarden en de opbrengst per hectare aangeven. De controle op de op de DOC-certificatie is in handen van een overkoepelende consortium, de verantwoordelijke ministeriële instanties en de anti-fraude instellingen. Als deze DOC-wijnen vijf jaar lang van ondermaatse kwaliteit blijken te zijn, worden ze gedegradeerd tot IGT-wijn of anders. Bij het label DOC denken mensen al snel dat dit te maken heeft met de kwaliteit van de wijn. Dit hoeft niet zo te zijn, de classificatie garandeert alleen de herkomst van de druiven en de gebruikte productiemethode.
Denominazione di Origine Controllata e Garanita:
De hoogste kwalificatie van een wijn uit Italië is Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Het label DOCG is in 1980 ingevoerd. De letter ‘G’ staat voor Garantita, garantie, en dit moet daarmee de kwaliteit van de wijn garanderen. De Italiaanse DOCG kwalificatie is gebonden aan de strengste wijnwetgeving in de wereld. Nergens anders zijn er zoveel eisen aan de beoordeling van de wijn of is wetgeving daaromtrent zo streng.
Voordat een DOCG-wijn op de markt verschijnt moet deze ook de volgende testen met een goed hebben afgelegd. De eerste vindt plaats tijdens de productiefase. De wijn wordt onderworpen aan een chemische en proef technische analyse. De controleurs testen of de wijn voldoende stoffen zoals polyfenolen, suikers en zuren bevat om in aanmerking te komen voor de classificatie DOCG. De andere test wordt uitgevoerd nadat de wijn is gebotteld en gerijpt. Nu controleert men of de wijn de karakteristieken heeft ontwikkeld voor een DOCG-wijn. Er wordt bijvoorbeeld gekeken of de wijn goed in balans is. Als de wijn uiteindelijk aan alle gestelde eisen voldoet, dan mogen ze het befaamde Denominazione di Origine Controllata e Garantita op het etiket van de fles zetten.
Verschil DOC en DOCG
DOC- en DOCG-wijnen worden beide volgens strikte regels geproduceerd, gebotteld en gerijpt. De toegestane druivenrassen zijn vastgelegd en er is een minimale of maximale productie. Er zijn bovendien vaste afspraken over bijvoorbeeld het alcohol- en
zuurgehalte. Ook het herkomstgebied van de wijnen is nauwkeurig omschreven. De DOCG-categorie vertegenwoordigt de elite van de Italiaanse wijnen. De eisen zijn nog weer strenger als voor de DOC. Ze worden extra gecontroleerd op smaak en moeten een goede vertegenwoordiger zijn van het gebied en eventueel het druivenras.
Een DOC-wijngebied dat minstens vijf jaar goed heeft gepresteerd, kan promoveren tot DOCG. Omgekeerd kan een slecht presterend DOC-wijngebied ook degraderen tot IGP.
DOCG-wijnen zijn altijd herkenbaar aan een eigen banderol met een nummer.
De banderol van de Barolo Bricco San Pietro van Cascina SÒT.
In 2012 waren er 118 IGP-wijnen, 330 DOC-wijnen en 73 DOCG-wijnen. Doordat deze wijnen echter voortdurend promoveren en degraderen, veranderen die aantallen regelmatig. In het totaal produceert Italië ongeveer 47 miljoen hectoliter wijn. Daarvan is ongeveer 28% geklasseerd DOC of DOCG!
